De Omgevingswet biedt volop kansen voor maatschappelijke ontwikkeling. De leefomgeving heeft immers een grote impact op het welzijn van mensen. Hoe zorg je dat sociaal-maatschappelijke vraagstukken meegenomen worden in ruimtelijke plannen? Hoe kunnen inwoners hierbij participeren? En hoe zorg je dat initiatieven bijdragen aan een leefbare, veilige en gezonde leefomgeving?
Ervaringen sociaal domein
Binnen het sociaal domein hebben we inmiddels veel ervaring met transitie en transformatie. De implementatie van de Omgevingswet is misschien een nog grotere opgave. Denk bijvoorbeeld aan de cultuurverandering die nodig is. Hoe kunnen we de kennis en ervaringen vanuit het sociaal domein gebruiken? Hier alvast een tipje van de sluier.
Participatie
Participatie van inwoners en maatschappelijke organisaties helpt om sociaal-maatschappelijke inzichten en vraagstukken in te brengen bij ruimtelijke plannen. In het sociaal domein hebben we veel ervaring met participatietrajecten. Zo ondersteunen wij momenteel een Zuid-Hollandse gemeente om voor hun nieuwe bomenbeleid écht in gesprek te komen met inwoners.
Transparante, objectieve, toegankelijke en begrijpelijke informatie is essentieel om te kúnnen participeren. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) zet sterk in op data. Maar wij hechten aan het verhaal achter de cijfers. Waaróm moeten die vijftig bomen gekapt worden? Waaróm zijn bomen belangrijk voor gezondheid? Alleen als je écht met elkaar in gesprek gaat, kunnen participanten hun argumenten kracht bij zetten en goede afwegingen maken. Onze relevantie is ons netwerk: wij weten mensen in wijken, buurten en kernen te bereiken.
Integrerend werken
Omgevingswet gaat uit van integrerend werken. Meestal is dat de integratie van ‘fysiek’ beleid: water, natuur, mobiliteit, ruimte, bodem. Wij kunnen kennis inbrengen over onder andere sociale cohesie, een inclusieve samenleving, gezondheid en veiligheid. Zodat ruimtelijke plannen bijdragen aan het oplossen van sociaal-maatschappelijke vraagstukken. In Lansingerland en de Hoeksche Waard gebruiken we deze kennis bijvoorbeeld voor dynamische kaarten, de ‘taal’ van de ruimtelijke ontwikkeling.
Uiteindelijk gaat het om de afweging van belangen binnen die ruimtelijke plannen. Wij willen de menselijke maat bewaken en het perspectief van inwoners als uitgangspunt nemen. Het is belangrijk om met onze kennis over samenlevingsvraagstukken in positie te komen en nauw samen te werken op ruimtelijke vraagstukken. In 2017 willen we dit met een aantal gemeenten realiseren, bijvoorbeeld via sociale indicatoren en kaartbeelden.
Omgaan met initiatieven
Binnen de Omgevingswet krijgen initiatiefnemers ruimte voor ontwikkeling en initiatieven. Maar wie zijn die initiatiefnemers? In ons werkveld is het vaak een groep inwoners die iets moois wil voor hun straat, buurt, wijk, kern, dorp of stad. Bij ruimtelijke ontwikkeling gaat het ook om bedrijven die willen uitbreiden, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, partijen met ‘grondpositie’ en overheden. Deze sterke, commerciële partijen kunnen veel betekenen voor onder andere de werkgelegenheid en het maatschappelijk vastgoed. Door hen te ondersteunen met kennis over bijvoorbeeld participatie en kwetsbare groepen, kunnen zij plannen ontwikkelen die bijdragen aan de kwaliteit van de samenleving.
Samen leren
Partnerschap is steeds belangrijker in onze voortdurend veranderende samenleving. Het geeft vertrouwen en zorgt voor draagvlak, goede relaties en uiteindelijke betere plannen. Goed partnerschap vraagt een cultuurverandering en veranderende rollen voor de spelers. Dat bereik je door veel samen te werken, te oefenen met nieuw gedrag en elkaar te helpen om uit de ‘oude groef’ te blijven. Precies waar we in het sociaal domein al aan werken met bijvoorbeeld Learning Labs, leertrajecten en verandertrajecten voor (wijk)teams en organisaties. Dit is ook toepasbaar in het ruimtelijk domein.